Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych w sprawach rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych albo załatwianych milcząco
Numer projektu: UDER95
Projektowana ustawa ma charakter deregulacyjny. Wprowadza ona zmiany w przepisach wielu ustaw, mające na celu wprowadzenie instytucji milczącego załatwienia sprawy, które to zmiany są wynikiem realizacji postulatów inicjatywy przedsiębiorców SprawdzaMY, działającej w celu przygotowania i zaproponowania pakietu rozwiązań w zakresie deregulacji i ułatwień obrotu gospodarczego.
Obecnie, zgodnie z art. 122a ust. 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 572, z późn. zm.) (Kpa), tzw. „milczące załatwienie sprawy” ma zastosowanie w przypadku wyraźnie wskazanym ustawie, a w ust. 2 tego przepisu precyzuje się, że sprawę uznaje się za załatwioną milcząco w sposób w całości uwzględniający żądanie strony, jeżeli w terminie miesiąca od dnia doręczenia żądania strony właściwemu organowi administracji publicznej albo innym terminie określonym w przepisie szczególnym organ ten: nie wyda decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie (milczące zakończenie postępowania) albo nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji (milcząca zgoda). Milczące załatwienie sprawy stosuje się więc w sytuacjach wyraźnie określonych w przepisach szczególnych, a tych jest stosunkowo niewiele. Proponowana regulacja ma zatem wprowadzić regulacje zwiększające liczbę przypadków, w których przepisy szczególne będą przewidywać możliwość załatwienia sprawy administracyjnej w sposób milczący (z zastosowaniem instytucji z art. 122a Kpa).
Wprowadzenie instytucji milczącego załatwienia sprawy w szerszym zakresie sprawi, że decyzje będą podejmowane szybciej, a obywatele i przedsiębiorcy nie będą musieli czekać na formalne rozstrzygnięcie, jeżeli organ nie podejmie decyzji w określonym terminie. Zyskają jasność co do maksymalnego czasu trwania procedury, co pozwoli im skuteczniej planować swoje działania i inwestycje, a zatem prowadzić będzie do zwiększenia poziomu pewności prawnej i przewidywalności dla obywateli i przedsiębiorców.
Zmniejszenie obciążenia administracji przez wdrożenie w większej liczbie przypadków instytucji milczącego załatwienia sprawy pozwoli organom skoncentrować się na innych sprawach wymagających zaangażowania urzędów oraz ich aktywnego działania.
Jednocześnie jednak projektowana ustawa nie wyłącza aktywnego działania administracji również w sprawach, w których wprowadza się tryb milczącej zgody. Rolą administracji nadal będzie sprawdzanie i weryfikowanie zaistnienia przesłanek formalnych i merytorycznych warunkujących możliwość załatwienia danej sprawy. Natomiast w przypadku gdy nie zaistnieją braki formalne ani przesłanki negatywne wykluczające możliwość pozytywnego załatwienia danej sprawy, zbędne będzie tylko wydawanie formalnego rozstrzygnięcia przez organ.
Jednocześnie należy wskazać, że projektowana ustawa nie przewiduje wprowadzenia żadnych odrębności w odniesieniu do zasady wynikającej z zgodnie z art. 122g Kpa, zgodnie z którą do spraw załatwionych milcząco przepisy rozdziałów 12 i 13 w dziale II Kpa stosuje się odpowiednio. Oznacza to, że przepisy Kpa dopuszczają stosowanie do spraw załatwionych w trybie milczącym stosowanie przepisów dotyczących wznowienia postępowania (dział II rozdz. 12 Kpa) oraz dotyczących uchylenia, zmiany a także stwierdzenia nieważności decyzji (Dział II rozdz. 13 Kpa).
Mając na uwadze cel deregulacyjny, tzn. wprowadzenie uproszczeń i ułatwień, projektowana ustawa – tam, gdzie nie będzie możliwe wprowadzenie „klasycznego” milczącego załatwienia sprawy – wprowadza analogiczne proceduralne rozwiązania zmierzające do uproszczeń procedury (skrócenie terminu, milcząca zgoda dla jakiegoś etapu postępowania, wprowadzenie milczącej zgody z możliwością wydania przez organ określonej decyzji przed upływem terminu), w tych przypadkach, gdzie nie było możliwości zastosowania tego trybu.
Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji:
Rozwiązania deregulacyjne proponowane w projektowanej ustawie obejmują:
1) wprowadzenie w danym postępowaniu instytucji milczącej zgody w jej klasycznej formie, wszędzie tam gdzie wynik analizy między zakładanym celem postulowanego uproszczenia, jego skutkami formalnoprawnymi dla strony danego postępowania, jak i w wymiarze ogólnospołecznym i środowiskowym, w tym z uwzględnieniem skutków finansowanych dla stron, a także dla budżetu państwa, na to pozwalał;
2) inne proceduralne rozwiązania zmierzające do osiągnięcia uproszczeń w procedurach administracyjnych prowadzonych w danej dziedzinie spraw, jak:
a) skrócenie terminu,
b) milcząca zgoda dla jakiegoś etapu postępowania,
c) wprowadzenie rozwiązania dopuszczającego milczącą zgodę, z jednoczesną możliwością wydania decyzji przez organ przed upływem terminu.
Rozwiązania wskazane powyżej w pkt 2 przewiduje się zastosować w przypadku wariantowości możliwych rozwiązań, skomplikowanych i wielowątkowych postępowań administracyjnych lub w przypadku niejednoznacznego wyniku analizy przedstawionej w pkt 1.
W ocenie propozycji deregulacyjnych wynikających z inicjatywy przedsiębiorców SprawdzaMY konieczne jest również rozważanie, a w konsekwencji również modyfikowanie instytucji milczącej zgody, w ten sposób, aby zmienione regulacje zachowały prawidłowe wdrażanie prawa Unii Europejskiej lub zapewnienie wykonania umów międzynarodowych, w szczególności w obszarze środowiska.
Kolejne przepisy ujęte w projektowanej ustawie to wprowadzenie zmian wynikowych w stosunku do postulowanych zmian przepisów poszczególnych ustaw, jak również opracowanie niezbędnych przepisów przejściowych. Co do zasady w projekcie przewiduje się zastosowanie nowych regulacji do spraw wszczynanych po dniu wejścia w życie projektowanej ustawy. Wynika to przede wszystkim z tego, że postępowania, których dotykają projektowane uregulowania mogą znajdować się na bardzo różnych etapach, zatem stworzenie przepisów przejściowych wprowadzających stosownie nowych rozwiązań do spraw wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie projektowanej regulacji, mogłoby spowodować istotne komplikacje tak dla organów, jak i stron, i w efekcie skutkować powstaniem wątpliwości co do stosowanych trybów i opóźnień.
W celu zapewnienia odpowiedniego przygotowania się organizacyjnego przez organy administracji (konieczność zmian sposobu organizacji wykonywania zadań, dostosowania narzędzi służących ich wykonywaniu, w tym stosowanych systemów teleinformatycznych), jak również zapoznania się z projektowanymi regulacjami przez społeczeństwo przewiduje się, że ustawa wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.
Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu: Prezes RCL
Planowany termin przyjęcia projektu przez RM: IV kwartał 2025 r.
